rêziman

I-DERS


Kürtçe bir kelime yalnız yazıldığı zaman hem tekil hem de çoğul anlam taşırlar.


Kursî sandalye/sandalyeler.
Kulîlk Çiçek / Çiçekler
Mal Ev / Evler




Bir şeyin tekil olduğunu söylemek için ismin sonuna ek/yek eki eklenir.
İsim sesli bir harf ile bitiyorsa; `-yek`,ve eğer sessiz bir harf ile bitiyorsa;
`-ek` İsmin sonuna getirilir.

Kursî /kursiyek sandalye / bir sandalye
Kulîlk/kulîlkek çiçek / bir çiçek
Mal /malek ev/ bir ev
Hesp /hespek at /bir at
Pênûs /pênûsek kalem /bir kalem



BELİRTİSİZ TANIM TAKISI

Eril-dişil(nötr) tekil (yalın) -ek
Çoğul sessiz -in
seslî -ne


Haber Kipi
Şimdiki Zaman
( Bûn) olmak fiili
Ez İm / me
Tu î /yî
Ew e/ye
Em in/ne
Hûn in/ne
Ew in / ne

Ez xwendekar im
Tu xwendekar î.
Ew xwendekar e.
Em xwendekar in
Hûn xwendekar in
Ew xwendekar in.



Ez mamoste me.
Tu mamoste yî.
Ew mamoste ye.
Em mamoste ne.
Hûn mamoste ne.
Ew mamoste ne.


ev çî ye? Ev çi ne?
(bu nedir?) (bunlar nedir?)

Ev nivîstok e. ev nivîstok in .
(Bu kalemdir.) (bunlar kelemdirler.)
Ev nivîstokek e. ev mase ne
(bu bir kalemdir.) (bunlar masadırlar.)



Ev hesp e. (Bu attır.)
Ev zaro ye. (Bu çocuktur.)
Ev mirov in. (Bunlar insandırlar.)
Ev mifte ne. (Bunlar anahtardırlar.)

Olumsuzlık öneki 'ne' dir.

Ev ne Jêbir e. (Bu attır.)
Ev ne seko ye. (Bu çocuktur.)
Ev ne xwendekar in. (Bunlar insandırlar.)
Ev ne pencere ne. (Bunlar anahtardırlar.)



Ev kî ye? Bu kimdir?

Ev Zînê ye. Bu Zin’dir.

Ev ne Zînê ye. Bu Zin’değildir.


RENGDÊR / SIFAT

Bir şeyin durumunu,rengini açıklayan sözcüklere sıfat denir.

Niteleme Sıfatları:
İsimden sonra gelirler ve hiçbir değişikliğe uğramazlar.


Mirov pîr e. Adam yaşlıdır.

Şev tarî ye. Gece karanlıktır.
Seko kesk e. Bank yeşildir.
Şewqe spî ye. Şapka beyazdır.
Ev jin pîr e. Bu kadın yaşlıdır.
Ev jin ne pîr e. Bu kadın yaşlı değildir.
Seko spî ye. Bank beyazdır.
Seko ne spî ye. Bank beyaz değildir.
Ev seko spî ye. Bu bank beyazdır
Ev seko ne spî ye. Bu bank beyaz değildir.
Seko zer e? Bank sarı mıdır?
Na, seko ne zer e. Hayır, bank sarı değildir.
Seko spî ne? Banklar beyaz mıdırlar?
Na, ew ne spî ne. Hayır, banklar beyaz değildirler.
Jin pîr e. kadın yaşlıdır.
Sêv sor e. elma kırmızıdır.
Xanî bilind e. ev yüksektir.
Dar dirêj in. Ağaç uzundur.
Zilam kal e. Adam yaşlıdır.
Kulîlk spî ne. Çiçekler beyazdırler.
Erebe kevn e. Araba eskidir.

*Nasıl sorusu ile sıfat belirlenir.

ÇAWA? / NASIL?

Zilam çawa ye? Adam nasıl(dır)?
Kulîlk Çawa ne? Çiçek nasıl(dır)lar?
Erebe çawa ye? Araba nasıl(dır)?

Ez çawa me?
Tu çawa yî?
Ew çawa ye?
Em çawa ne?
Hûn çawa ne?
Ew çawa ne?


İşaret sıfatları
Ev>>>>>>bu(yakın)
Ew>>>>>>>>>>>>>>>>>>o(uzak)

FERHENG/SÖZLÜK
Sêv elma
Dar ağaç
Nivîn yatak
Pênûs kalem
Kulîlk çiçek
Pirtûk kitap
Hêk yumurta
Ker -n eşek
Pace pencere
Masî balık
Jin -d kadın
Xanî -e bina
Mal -d. ev
Kûçik -n köpek
Lempe lamba
Mamoste-n öğretmen
Kevçî kaşık
Keçik kız
Zilam adam
Hesp at
Gerok Turist
Postevan -n postacı
Sîwan gölgelik/şemsiye
Sol ayakkabı
Mifte anahtar
Xwendekar öğrenci
Kursî e. sandalye
Mehfûr halı
Mase masa
Derî e. kapı
Saet saat
Kum kullah
Psîk n kedi
Çêlek d. inek
Guldank e. vazo
Çûk, n. kuş
Cixare sigara
Çi? ne
Kursî, d. iskemle
Rê, d. Yol
Rastek Rastkêş, d. cetvel
Rûniştek, d. oturak
Sitîlo, e. Dolma kalem
Jêbir, d. Silgi
Çentezend,d. Kol çantası
Zend, d. Kol, bilek
Tilî, d. Parmak
Ev bu
Û ve
Belê Evet
Ne, na Değil (Olumsuzluk Eki)
Seko, e. Bank

Reng Renk
Cûn Gri
Helesor Pembe
Hêşîn Mavi
Kesk Yeşil
Reş Siyah, kara
Sor Kırmızı